EDU-WALK GIMKO - ścieżka edukacyjna
przy Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Zalasewie

Element krajobrazu wybrzeża piaszczystego powstałego wskutek nanoszenia przez wiatr i fale materiału wydmowego. Wybrzeże wydmowe zaczęło tworzyć się po ustąpieniu lądolodu skandynawskiego. W Polsce piaszczysty brzeg morski typu wydmowego stanowi blisko 2/3 długości wybrzeża. Powstaje ono pod wpływem działania fal morskich na odcinki brzegu klifowego, które niszcząc klif, zabierają materiał (piaszczysto-żwirowy) przenoszą go i osadzają na odcinkach brzegu niskiego. Pierwsze oznaki życia roślinnego można zaobserwować poza strefą działania fal morskich. Pojawiają się tam tzw. rośliny pionierskie. Ze świata flory można wymienić kilka gatunków charakterystycznych dla wybrzeża, rodzime gatunki występujące w borach sosnowych oraz zasiedlające luźne piaski wydm nadmorskich. Niektóre gatunki ze względu na swą rzadkość są często chronione. Do przykładów roślin wyspecjalizowanych do warunków nadmorskich należą:

Wrzos pospolity "Calluna vulgaris". Pospolita na terenie Polski, zimozielona, krzaczasta krzewinka o jasnozielonych liściach i fioletowych, zebranych w długie grona kwiatach (kwitną od sierpnia do października). Rośnie na obrzeżach suchych lasów, na torfowiskach i polanach. Jest rośliną miododajną i docenianą w zielarstwie. Często żyje w symbiozie z grzybami (mikoryza).

Żarnowiec Luna - Cytisus ‘Luna’. Krzew liściasty, miotlasty. Podsiada gęsto rozgałęzione, sztywno wyprostowane pędy. Dorasta do 1,5m wysokości. Liście są jasnozielone, wąsko-lancetowate. Kwiaty kwitnące od kwietnia do maja, żółtej barwy z brązową kreską wewnątrz. Owocami są strąki.

Bażyna czarna - Empetrum nigrum. Zimozielona krzewinka o pokroju poduszkowatym, dorasta do 0,25m wysokości. Pędy stosunkowo cienkie, ulistnione, płożące się po ziemi. Liście igiełkowate, drobne. Kwiaty bezpłatkowe z trzema różowymi działkami kielicha, które wyrastają z kątów liści. Owoce to kuliste, czarne pestkowce. Gatunek zagrożony wyginięciem.

Mikołajek Nadmorski - Eryngium maritimum. W Polsce rzadko spotykany gatunek. Występuje jedynie na wydmach Zatoki Gdańskiej. Jest byliną, hemikryptofitem, dorastającym do wysokości 40cm. Barwa łodygi jest sinozielona. Liście niebieskawo omszone z wyraźnym unerwieniem. Kwiaty siedzące w kątach przysadek są 5-krotne, mają wydłużone i wycięte na szczycie płatki korony barwy jasnoniebieskiej. Zebrane są w jajowate główki a te tworzą baldachy. Kwitnie od VI – VIII. Gatunek zagrożony wyginięciem.

Buk pospolity - Fagus sylvatica 'Asplenifolia' .Drzewo liściaste, o piramidalnej koronie. Stare okazy osiągają 20-25m wys. i 20m szer. Liczne drobne pędy z powycinanymi, bardzo zmiennymi, zielonymi liśćmi. Ozdobna ze względu na nietypowy kształt blaszek liściowych i ich jesienne, żółtobrązowe przebarwianie.

Janowiec barwierski - Genista tinctoria 'Royal Gold'. Karłowy krzew liściasty, płożący dorastający do 0,5m wys. Pędy zielone z obficie kwitnącymi od czerwca do sierpnia żółtymi, pachnącymi kwiatami, zebranymi w grona. Owoce – małe, wąskie strąki. Roślina trująca.

Wydmuchrzyca piaskowa - Leymus arenarius. Rodzima trawa dorastająca do 1m wysokości, często spotykana na wydmach nadmorskich w gęstych kępach. Posiada bardzo rozwinięte kłącza, liście sztywne, równowąskie z niebieskim, woskowym nalotem. Pędy, na których wyrastają kwiatostany mają ok. 1,5 m długości, zaś kłosy 0,3 m. Kwitnienie od VI – VIII. Roślina bardzo ekspansywna..

Sosna czarna - Pinus nigra austriaca. Drzewo iglaste, o początkowym pokroju stożkowatym, następnie kopulastym. Dorasta do 20 m wys. Igły ciemnozielone, grube i sztywne zebrane po dwie. Młode pędy są dekoracyjne ze względu na szaro-srebrzystą barwę. Szyszki są jasnobrązowe, otwierają się w trzecim roku.

Jarząb szwedzki - Sorbus intermedia. Drzewo dorastające do 10-12 m wys. Liście płytko klapowane, owalne, pod spodem pokryte są szarym kutnerem. Jesienią przebarwiają się na żółty kolor. Ozdobne z pomarańczowych owoców o średnicy ok. 1 cm. Gatunek zagrożony wyginięciem.  

Borówka brusznica - Vaccinium vitis-idaea. W Polsce pospolita na niżu i w górach. Dorasta do ok. 25 cm wysokości. Gałązki są delikatnie omszone. Posiada zdrewniałe, silne, podziemne rozłogi. Liście eliptyczne o lekko podwiniętych brzegach. Strona wierzchnia ciemnozielona, od spodu sinozielona z ciemnymi gruczołami. Kwiaty białe zebrane w grona, korona dzwonkowata. Owoc – błyszcząca jagoda, która w miarę dojrzewania czerwienieje. Roślina lecznicza wykorzystywana także w kuchni.

Niniejsze opracowanie powstało dzięki dofinansowaniu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu